Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Η δήλωση του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου σε τηλεοπτική εκπομπή περί «αξιοποίησης της Εκκλησιαστικής Περιουσίας προς όφελος του Ελληνικού Δημοσίου» ήταν λάθος και την εκμεταλλεύθηκε ο πρωθυπουργός κ. Αλ. Τσίπρας. Αυτή είναι η εκτίμηση πολλών Μητροπολιτών. Με επιστολή του προς τον Προκαθήμενο της Ελλαδικής Εκκλησίας, την οποία κοινοποίησε στα ΜΜΕ, ο πρωθυπουργός ευχαρίστησε τον κ. Ιερώνυμο για την «πρωτοβουλία» του, η οποία θα είναι «προς όφελος όχι μόνο των κρατικών ταμείων, αλλά του κοινωνικού συνόλου γενικά, καθώς η Πολιτεία έχει ανάγκη κάθε δυνατής υποστήριξης…». Με την ευκαιρία ο κ. Τσίπρας προτείνει στον κ. Ιερώνυμο: «Να υπάρξει άμεση ενεργοποίηση της Επιτροπής για τη μελέτη και επίλυση θεμάτων που απασχολούν την Εκκλησία της Ελλάδος προκειμένου να εκκινήσει άμεσα ο διάλογος για την επεξεργασία σχεδίου υλοποίησης της πρότασής Σας».
Ο Αρχιεπίσκοπος πληροφορήθηκε το περιεχόμενο της επιστολής του κ. Τσίπρα ευρισκόμενος στο εξοχικό της Ζάλτσας, στη Βοιωτία, για μεταπασχαλινή ανάπαυση και δεν απέκρυψε την ενόχληση του. Προφανώς στη συνέντευξή του δεν είπε ότι η Εκκλησία παραχωρεί την περιουσία της στο Δημόσιο. Ούτε ο ίδιος το θέλει, ούτε έχει αυτό το δικαίωμα από τους Κανόνες της Εκκλησίας και βέβαια ούτε είχε κάποια σχετική εξουσιοδότηση από την Ιεραρχία. Όμως όπως ακούστηκε η δήλωσή του στην τηλεοπτική εκπομπή άφηνε περιθώριο στον κ. Τσίπρα να την εκμεταλλευτεί. Ίσως από υπερβάλλοντα ζήλο και για να δείξει το ανθρωπιστικό πρόσωπο της Εκκλησίας ο Αρχιεπίσκοπος έκαμε το λάθος.
Ακολούθησε νέο λάθος, πώς δεν βγήκε ο ίδιος να απαντήσει στην επιστολή του πρωθυπουργού, είτε κοινοποιώντας στα ΜΜΕ επιστολή απάντησή του σ’ αυτόν, είτε προβαίνοντας σε σχετική διευκρινιστική δήλωση στα ΜΜΕ. Αφέθηκε στα σημειώματα «κύκλων της Αρχιεπισκοπής», στις διευκρινίσεις του διευθυντού του Γραφείου Τύπου της Αρχιεπισκοπής κ. Χάρη Κονιδάρη και σε άρθρα που γράφτηκαν σε εφημερίδες, όπως η «Καθημερινή» και «ΤΑ ΝΕΑ». Η προβολή της έκφρασης της δυσαρέσκειας της Αρχιεπισκοπής στα ΜΜΕ ήταν πετυχημένη, αλλά όχι επαρκής.
Όπως διευκρινίστηκε στα άρθρα, στα ρεπορτάζ και στις δηλώσεις, ο Αρχιεπίσκοπος με αυτό που είπε στην τηλεοπτική εκπομπή θέλησε να υπενθυμίσει με έμμεσο τρόπο στη σημερινή κυβέρνηση να ενεργοποιήσει την Ανώνυμη Εταιρεία με την επωνυμία «Εταιρεία Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Ακίνητης Περιουσίας Α.Ε.» (Ε.Α.Ε.Α.Π. Α.Ε.), την οποία συνέστησαν το Ελληνικό Δημόσιο, επί κυβερνήσεως Σαμαρά και η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών, με μετοχικό κεφάλαιο 300.000 Ευρώ και με ποσοστό 50% καθένας των συμβαλλομένων (Νόμος υπ. αριθμ. 4182, «Κώδικας κοινωφελών περιουσιών, σχολαζουσών κληρονομιών και λοιπές διατάξεις», άρθρα από 83 έως και 89, ΦΕΚ αριθμ. 185, τεύχος Α΄, 10 Σεπτεμβρίου 2013). Τα καθαρά έσοδα από τη διαχείριση, δηλαδή αφού αφαιρεθούν οι λειτουργικές δαπάνες και δημιουργηθεί το σχετικό αποθεματικό, προβλέπεται να περιέρχονται κατά ποσοστό 50% στο Ελληνικό Δημόσιο και 50% στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Τη διαχείριση προβλέπεται να την έχει η Αρχιεπισκοπή , που έχει και την πλειονοψηφία στο Διοικητικό Συμβούλιο.
Η σκέψη του κ. Ιερωνύμου, όπως ο ίδιος την έχει εκμυστηρευθεί σε Αρχιερείς, είναι πως επειδή μεγάλο μέρος της Εκκλησιαστικής Περιουσίας παραμένει με διάφορους τρόπους δεσμευμένο, είτε με αμφισβήτηση από το Δημόσιο και ιδιώτες της ιδιοκτησίας της, είτε με παρεμβάσεις των Δημοσίων Υπηρεσιών και των ΟΤΑ, ελπίζει ότι το Δημόσιο με κίνητρο την απόκτηση του 50% των καθαρών εσόδων της συσταθείσας ΑΕ θα συναινέσει να απελευθερωθεί και να αξιοποιηθεί η Εκκλησιαστική Περιουσία. Προφανώς άλλες είναι οι σκέψεις της κυβέρνησης Τσίπρα…
Ένα ακόμη λάθος του Αρχιεπισκόπου είναι πως επέλεξε οι εταίροι στην Ε.Α.Ε.Α.Π. Α.Ε. να μην είναι το Δημόσιο και η Εκκλησία της Ελλάδος, αλλά το Δημόσιο και η Αρχιεπισκοπή Αθηνών, δηλαδή μία από τις 82 Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος. Προφανώς έτσι έχει μεγαλύτερη ευχέρεια στις κινήσεις του και δεν χρειάζεται να δίνει λόγο στους άλλους Αρχιερείς, μέλη της ΔΙΣ και της Ιεραρχίας. Αυτό το έκανε ήδη στην «Αποστολή», που διαδέχθηκε την «Αλληλεγγύη» και φαίνεται ικανοποιημένος από την ανεξαρτητοποίησή της από την Ιερά Σύνοδο. Βεβαίως η ενέργειά του δεν συνάδει με το Συνοδικό Σύστημα και με την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη διαφάνεια και έλεγχο από τις αρμόδιες Συνοδικές Υπηρεσίες.
Λάθος του κ. Ιερωνύμου είναι επίσης να φαίνεται προς την πολιτική εξουσία, τη χθεσινή και τη σημερινή, ότι η Αρχιεπισκοπή κατέχει και διαχειρίζεται μεγάλη περιουσία, τη δική της και των Μονών Πετράκη και Πεντέλης, που βρίσκονται στα όριά της. Την όλη περιουσία της Εκκλησίας της Ελλάδος και της Αρχιεπισκοπής, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, όπως το Ορφανοτροφείο της Βουλιαγμένης, τη διαχειρίζεται η Εκκλησιαστική Κεντρική Υπηρεσία Οικονομικών (ΕΚΥΟ)! Ο Αρχιεπίσκοπος το γνωρίζει άριστα, αφού επί πολλά χρόνια, ως Μητροπολίτης Θηβών, ήταν μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της. Ο ίδιος, ως μέλος της ΔΕ της ΕΚΥΟ, έχει διαχειριστεί την πώληση πολλών οικοπέδων της Βουλιαγμένης λ.χ., όπως η σημερινή ΔΕ διαχειρίζεται τα ακίνητα που βρίσκονται στα όρια της Αρχιεπισκοπής. Είναι αξιοπερίεργο ότι αφήνεται να κυκλοφορείται αυτή η ανακρίβεια.
Με αφορμή το θέμα που προέκυψε με τη συνέντευξη του Αρχιεπισκόπου Μητροπολίτες εκφράζουν τη δυσφορία τους, διότι για την ίδρυση της Ε.Α.Ε.Α.Π. Α.Ε. ελάχιστα γνωρίζουν, ότι ο Αρχιεπίσκοπος προχώρησε στην ίδρυσή της χωρίς να έρθει το θέμα στην Ιεραρχία και αυτή να το εγκρίνει, όπως και αυτό της «Αποστολής», ότι γενικότερα για την κατάσταση των οικονομικών της Εκκλησίας δεν έχουν συζητήσει στην Ιεραρχία. Πάντως, προσθέτουν, η εκκλησιαστική περιουσία ανήκει στην Εκκλησία και μεθοδεύσεις από την Πολιτεία στο πρότυπο εκείνων του αείμνηστου Τρίτση, ή της κεμαλικής - ερντογκανικής Τουρκίας δεν περνούν. Έτσι έχει αποφανθεί τελεσίδικα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.-