(FreeSundayτου Νίκου Παπαδημητρίου)
Η μη ανανέωση μιας απόσπασης σε οποιονδήποτε δημόσιο οργανισμό το πιθανότερο θα ήταν να μην απασχολούσε κανέναν άλλο εκτός από τον άμεσα ενδιαφερόμενο. Όμως η μη ανανέωση μιας απόσπασης στην κεντρική διοίκηση της Εκκλησίας επιφέρει τριγμούς στο αρχιεπισκοπικό περιβάλλον.
Η ηγεσία των οικονομικών υπηρεσιών ετοιμάζει μάλλον ήδη... βαλίτσες και η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, στην έκτακτη συνεδρίασή της την Τρίτη, θα ψάξει αντικαταστάτες. Αυτό, ωστόσο, ίσως είναι το λιγότερο. Το τι προηγήθηκε για να φτάσουμε ως εδώ, αλλά κυρίως το τι θα επακολουθήσει είναι αυτό που απασχολεί τους εκκλησιαστικούς κύκλους.
Η ενδιαφέρουσα αυτή ιστορία έχει ως εξής: Διαχρονικά η Εκκλησιαστική Κεντρική Υπηρεσία Οικονομικών έχει δύο πρόσωπα-κλειδιά, τον πρόεδρό της, που είναι μητροπολίτης, και τον γενικό διευθυντή της, που συνήθως είναι λαϊκός. Την τελευταία τριετία –με Αρχιεπίσκοπο τον κ. Ιερώνυμο δηλαδή– τις δύο αυτές θέσεις κατείχαν αντίστοιχα ο μητροπολίτης Ιωαννίνων κ. Θεόκλητος (με εμπειρία στα οικονομικά, αφού είναι και μέλος του Δ.Σ. της Εθνικής Τραπέζης) και ο ικανότατος οικονομολόγος Αντώνης Ζαμπέλης.
Και «απόσπαση» και 200.000 μισθός
Ο τελευταίος πρόσφερε αμισθί τις υπηρεσίες του στην Εκκλησία, αφού είχε πάρει απόσπαση από μια... τράπεζα, την Εμπορική συγκεκριμένα, και το τμήμα του real estate. Ο μισθός του δεν ήταν ευκαταφρόνητος –200.000 ευρώ το χρόνο συνολικά– και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που εξέφραζαν την απορία πώς ένα τραπεζικό ίδρυμα δέχεται να στερείται τις υπηρεσίες ενός καλοπληρωμένου στελέχους του για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η ηγεσία της Εμπορικής, στις επαφές που είχε με τον Αρχιεπίσκοπο, είχε διαμηνύσει, τόσο πρόσφατα όσο και πριν από ένα χρόνο, ότι δεν επρόκειτο να ανανεώσει την τριετή απόσπαση του κ. Ζαμπέλη, η οποία λήγει στις 31 Μαρτίου. Η Εκκλησία, από την πλευρά της, για λόγους συγκυριακούς και μη, δεν ήταν διατεθειμένη να βάλει τόσο βαθιά το χέρι στην τσέπη για να τον κρατήσει. Και να μπορούσε, πιθανώς να μην ήθελε...
Ως εδώ ούτε γάτα ούτε ζημιά, θα μπορούσε να πει κάποιος. Εντελώς ξαφνικά όμως έπεσε σαν βόμβα η είδηση ότι παραιτείται ο έτερος ισχυρός άνδρας της οικονομικής υπηρεσίας, ο μητροπολίτης Ιωαννίνων. Πληροφορίες που δεν έχουν διαψευστεί τον θέλουν να έχει συνοδεύσει την παραίτησή του με σκληρή επιστολή, με την οποία διαμαρτύρεται για πολλά στον Αρχιεπίσκοπο. Μια επιστολή που πρέπει να δοθεί πλήρης στη δημοσιότητα, αφού το θέμα της αφορά τη διοίκηση και την οικονομική διαχείριση ενός δημόσιου οργανισμού, όπως είναι η Εκκλησία.
Τα «πώς» και «γιατί» οι δυο... τσάροι της ΕΚΥΟ έγιναν αχώριστοι δεν μπορούν εύκολα να απαντηθούν, ιδίως αν θυμηθεί κανείς τις μεταξύ τους τριβές το πρώτο διάστημα της συνεργασίας τους. Στην πορεία όμως βρέθηκε το modus vivendi, σε σημείο που κάποιοι έκαναν λόγο για μια συμπαγή ομάδα, που στην πορεία ήρθε σε αντιπαράθεση με το άλλο κέντρο εξουσίας, με έδρα την Αρχιεπισκοπή. «Δεν θα βρείτε άλλον πιο έντιμο, πιο ηθικό από τον Ζαμπέλη» φέρεται να έλεγε τελευταία για τον γενικό διευθυντή της ΕΚΥΟ ο Ιωαννίνων Θεόκλητος σε άλλους μητροπολίτες που έβαλλαν εναντίον του.
Η εκδοχή ότι ο Αρχιεπίσκοπος βρέθηκε προ (δυσάρεστης) εκπλήξεως είναι η μία και πιο αθώα. Η άλλη τον θέλει να έχει σχεδιάσει αυτό το ντόμινο αποχωρήσεων, αφού η περιρρέουσα ατμόσφαιρα για τους δυο συνεργάτες του δεν ήταν πια θετική.
Ο 81χρονος μητροπολίτης Ιωαννίνων ήταν πάντα ένας δύσκολος χαρακτήρας –«αυταρχικός» περιγράφεται από εκείνους που δεν διατηρούν μαζί του και τις καλύτερες σχέσεις. Το τελευταίο διάστημα είχε πετύχει να κόψει τις γέφυρες με άλλους έμπειρους ιεράρχες και παλιούς του φίλους, όπως οι μητροπολίτες Φιλίππων, Ζακύνθου και Ηλείας, που από κοινού είχαν στηρίξει τον κ. Ιερώνυμο στην αρχιεπισκοπική εκλογή.
Ο... Λουδοβίκος και η Βουλιαγμένη
Αντίστοιχο ήταν το κλίμα και για τον κ. Ζαμπέλη (με τη διαφορά βέβαια ότι εκείνος δεν είναι κληρικός). Οι συγκρούσεις του με κάποιους από τους προαναφερθέντες μητροπολίτες, αλλά και τον Καισαριανής Δανιήλ, έχουν γράψει ιστορία, ενώ η συνήθης μομφή εναντίον του ήταν το... λουβοδίκειο ύφος του. Δεν ήταν όμως μόνο αυτά.
Ήταν και η αποκάλυψη της υπόθεσης πώλησης των εκκλησιαστικών οικοπέδων στη Βουλιαγμένη, ένα θέμα που, μαζί με τα επίμαχα συμβόλαια, είχε φέρει στο φως της δημοσιότητας η «F.S.» στο φύλλο της 26ης Ιουλίου 2009. Συνοπτικά, στις 15 Ιουνίου η ΕΚΥΟ είχε πουλήσει 4 στρέμματα αντί ποσού 14 εκατ. ευρώ, χωρίς δημόσιο διαγωνισμό, αλλά κατόπιν συμβιβασμού με τον πρώην καταπατητή της έκτασης. Εκείνος, λίγα λεπτά αργότερα, και εντός του Συνοδικού Μεγάρου της Εκκλησίας, μεταπώλησε το... φιλέτο σε 3 κυπριακές εταιρείες αντί 15,5 εκατ. ευρώ, με προφανές... κέρδος.
Η αποκάλυψη της ιστορίας προκάλεσε εισαγγελική έρευνα. Έπειτα μάλιστα από ενδελεχή εξέταση από τον εισαγγελέα Αντ. Ελευθεριάνο ασκήθηκαν διώξεις in rem για απιστία σε βάρος νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου άνω του ποσού των 150.000 ευρώ, άμεση συνέργεια στην απιστία και ηθική αυτουργία, καθώς και ψευδή βεβαίωση σε βάρος ΝΠΔΔ. Οι προβλεπόμενες, δε, από το νόμο περί καταχραστών του Δημοσίου ποινές είναι βαρύτατες και φτάνουν ως την ισόβια κάθειρξη. Εκτιμάται μάλιστα ότι το πόρισμα της προανάκρισης φωτογραφίζει τους υπεύθυνους. Από τον Αύγουστο, ωστόσο, που έγινε γνωστή η άσκηση διώξεων, η κύρια ανάκριση δεν έχει ξεκινήσει (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να αρχίσει άμεσα αλλά και αιφνιδιαστικά).
Το θέμα προκάλεσε αναταραχή. Χαρακτηριστικά, ο μητροπολίτης Φιλίππων κ. Προκόπιος έγραφε σε επιστολή του προς τον Αρχιεπίσκοπο ότι η υπόθεση έχει «μορφήν ή οσμήν σκανδάλου». Παρά ταύτα, η εκκλησιαστική ηγεσία όχι μόνο δεν απομάκρυνε τους επικεφαλής των οικονομικών υπηρεσιών, αλλά εξέδωσε (η Διαρκής Ιερά Σύνοδος) και ανακοίνωση με την οποία απένειμε τα εύσημα στο μητροπολίτη Ιωαννίνων και τον Αντ. Ζαμπέλη. Δεν θα πρέπει να διαφύγει την προσοχή ότι η οικονομική υπηρεσία εισηγείται, αλλά η Σύνοδος αποφασίζει.
Ξεκαθαρίζουν λογαριασμούς
Πάντως, ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος, που έχει το προσόν να μην αντιδρά υπό την πίεση των γεγονότων, αλλά σε ανύποπτο χρόνο, φαίνεται πως τώρα δίνει τη δική του λύση. Και, όπως στενός του συνεργάτης μάς είχε πει την ημέρα που δημοσιευόταν η υπόθεση της αγοραπωλησίας, «ο Αρχιεπίσκοπος δεν είναι διατεθειμένος να ανεχτεί παιχνίδια στην πλάτη του, απ’ οποιονδήποτε».
Από την άλλη, ούτε η ομάδα των απερχόμενων διόσκουρων έχει πει την τελευταία της λέξη. Παραπέμπουν στην τελική μάχη στη συνεδρίαση της Τρίτης, ενώ ο μητροπολίτης Ιωαννίνων κ. Θεόκλητος ξέρει πολλά για τους οικονομικούς φακέλους. Και, αν πράγματι στην επιστολή του αναφέρεται στα όσα, σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, (δεν) έχουν γίνει στην αμαρτωλή υπόθεση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Αλληλεγγύη, είναι προφανές ότι στέλνει... μήνυμα. Στο ίδιο μήκος κύματος φαίνεται ότι κινείται και ο κ. Ζαμπέλης. «Απειλεί να ανοίξει το στόμα του» ήταν ο χαρακτηριστικός τίτλος της εφημερίδας «Το Παρόν».
Και ήδη ακούγονται πολλά για πολλούς: για... διακονίες και τραπεζικές επιταγές υποκαταστημάτων της πλατείας Συντάγματος και του Κολωνακίου, για μοναστηριακά ακίνητα, όχι μακριά από την Αθήνα, που μέσω παρένθετων προσώπων κατέληξαν σε συγγενικά πρόσωπα ιεραρχών (!) και άλλα πολλά.
Οι αρχικές απαντήσεις θα δοθούν χωρίς αμφιβολία την Τρίτη, εν πρώτοις για τα πρόσωπα που θα ηγούνται πλέον των οικονομικών υπηρεσιών. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο μητροπολίτης Ηλείας κ. Γερμανός έχει ήδη βολιδοσκοπηθεί και είναι κοντά στο να πει το «ναι».