ΤοῦΣεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρῶν
κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Μέχαρά καί συγκίνηση βρεθήκαμε καί πάλι ἐφέτος στά Σχολεῖα μέ τήν ἀπαρχή τῆς νέας σχολικῆς χρονιᾶς. Γέμισαν τά προαύλια μέ ἁγνές παιδικές φωνές, πού δίνουν αἰσιοδοξία καί ἐλπίδα, καθώς ζοῦμε σέ μιά δύσκολη ἐποχή καί πονεμένη κοινωνία.
Οἱ Γονεῖς κοντά στά παιδιά τους, ἔβλεπαν τά βλαστάρια τους γεμᾶτα ζωή, νά μετέχουν στήν τελετή τοῦ Ἁγιασμοῦ καί στήν συνέχεια νά δίνουν στό χῶρο νόημα, νά ὀμορφαίνουν τά πάντα μέ τήν ὡραία καί ἁγνή παρουσία τους.
Ἡ παρουσία τῶν Δασκάλων, ἐπίσης, ἐξόχως συγκινητική. Ἄνθρωποι πού ἀγωνίζονται κάθε ἡμέρα κάνοντας κατάθεση ψυχῆς, προκειμένου νά καλλιεργήσουν τά παιδιά, παρέχοντας ὄχι μόνο κοσμική γνώση καί σοφία, ἀλλά καί τήν δυνατότητα νά γίνουν ἐλεύθερες προσωπικότητες, ἄνθρωποι καταξιωμένοι.
Ὁ ἀγώνας αὐτός εἶναι ὄντως δύσκολος καί ἀπαιτεῖ ὑπομονή, δύναμη ψυχῆς, ἀγάπη, ταπείνωση.
Ὅμως, ὅλους μας αὐτές τίς ἡμέρες, ἀλλά καί πάντοτε, μᾶς συνέχουν σκέψεις δυνατές, οἱ ὁποῖες ἔχουν σχέση μέ τά θέματα τῆς παιδείας. Μέ τίς δυσκολίες, ἀλλά καί τό εἶδος τῆς παιδείας πού παρέχεται στά παιδιά μας.
Ἡ παιδεία εἶναι ἡ διαδικασία ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου, μέσα ἀπό τό πνεῦμα τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἀγάπης καί τῆς ταπείνωσης, ὥστε νά διασωθῇ τό «κατ’ εἰκόνα» καί νά ἐπιτευχθῆ τό «καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ». Δέν εἶναι μόνο ἡ παροχή γνώσεων, ἀλλά ἡ καλλιέργεια σύνολης τῆς προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου. Δέν μιλᾶμε γιά μιά ἀνθρώπινη παιδεία, ἡ ὁποία ἔχει ὡς κέντρο της τήν ψυχρή λογική, ἀλλά γιά μιά θεανθρώπινη παιδεία, ὅπως τήν ἀποκαλοῦν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτό καί εἶναι αὐστηρός ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ: «Δράξασθε παιδείας, μήποτε ὀργισθῇ Κύριος».
Δυστυχῶς τά τελευταῖα χρόνια ἡ παιδεία στήν Πατρίδα μας, ἀντιμετωπίζει πλεῖστα προβλήματα καί τό ἐκπαιδευτικό μας σύστημα πάσχει.
Αὐτόὀφείλεται κυρίως στό ὅτι θελήσαμε νά προσφέρωμε μιά παιδεία στεῖρα, ἄγονη, ἄσχετη μέ τήν ὅλη δομή τῆς κοινωνίας μας, ἀλλά καί μέ τήν ψυχοσύνθεση τοῦ Ἕλληνα. Θελήσαμε νά φτιάξωμε τεχνοκράτες καί βασιστήκαμε στήν ψυχρή λογική, καταργώντας τήν ἐσωτερική εὐαισθησία καί τό συναίσθημα, πού ὀμορφαίνουν καί γλυκαίνουν τήν ζωή.
Καταστρέψαμε τήν γλῶσσα μας, ἡ ὁποία διεκρίνεται γιά τήν μοναδικότητα, τήν ποιότητά της, τήν ἀκρίβεια ἐκφράσεως τῶν νοημάτων καί ἐννοιῶν καί τήν πνευματικότητά της.
Πειραματιστήκαμε καί πειραματιζόμεθα συνεχῶς ἐναλάσσοντας τά παιδαγωγικά συστήματα καί τίς διδακτικές μεθόδους, σάν τά πουκάμισα, ἀνάλογα μέ τήν ἰδεολογία τῶν ἑκάστοτε Κυβερνώντων. Δέν διδαχτήκαμε ποτέ ἀπό τήν σταθερότητα πορείας, πάνω στά θέματα παιδείας, ἡ ὁποία ἐφαρμόζεται στίς εὐρωπαϊκές καί ἄλλες χῶρες.
Ἀποσυνδέσαμετήν παιδεία ἀπό ὅ,τι ἔχει σχέση μέ τήν ἰδιοπροσωπία μας, τήν ἰδιαίτερη ψυχολογία μας, τήν πνευματική μας ταυτότητα, τήν ἱστορία καί τήν πορεία τοῦ Ἔθνους μας, τήν παράδοσή μας καί τήν θρησκεία μας. Σέ κανένα κράτος δέν παρατηρεῖται αὐτή ἡ σπουδή, ἡ ξενομανία, ἡ προχειρότης, ὡς πρός τόν χειρισμό τέτοιων θεμάτων. Οἱ πολιτισμένοι λαοί καυχῶνται γιά τήν πνευματική τους κληρονομιά καί τήν χρησιμοποιοῦν ὡς βάση γιά νά προχωρήσουν, ἀξιοποιώντας συγχρόνως καί ὅλα τά θετικά στοιχεῖα, τά ὁποῖα προκύπτουν ἀπό τήν συναναστροφή μέ ἄλλους λαούς καί πολιτισμούς καί ἐφαρμόζοντας παράλληλα σύγχρονα παιδαγωγικά συστήματα.
Ἐμεῖςγκρεμίσαμε αὐτό τό πνευματικό βάθρο, τό ὁποῖο ἦταν ἡ βάση, ἡ δύναμή μας καί ἡ ἀσπίδα μας, προκειμένου νά προχωρήσωμε ἀξιοποιώντας καινούργιες γνώσεις καί νέα «ἐργαλεῖα», ὅπως ἀρέσκονται νά λένε, οἱ ἐνασχολούμενοι μέ τό ζήτημα.
Λάβαμε ὑπ’ ὄψη μας, τί ἐνοχλεῖ τούς ἄλλους, ὅσους δέν μᾶς ἀγαπᾶνε καί ἔχουν λόγους νά ἐπιμένουν στό γκρέμισμα τῆς δικῆς μας πνευματικῆς πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς καί φανήκαμε περισσότερο «εὐγενεῖς» καί «ὑπάκουοι» σέ ξένα «συμφέροντα καί ὑποδείξεις». Αὐτή ἡ «εὐαισθησία» μας, μᾶς ὁδήγησε νά ἀφαιρέσωμε ἀπό τόν τίτλο τοῦ ἁρμοδίου Ὑπουργείου τόν ὅρο «Ἐθνικῆς Παιδείας», γιατί ἡ παρεχομένη «γνώση» εἶναι... «ὑπερεθνική»! Αὐτό τό σκεπτικό εἶχε ὡς συνέπεια τήν διαστρέβλωση καί παραχάραξη τῆς ἱστορίας μας, μέ ἀποτέλεσμα νά ἀμβλυνθῇ τά μέγιστα τό ἐθνικό συναίσθημα τῶν νεοελλήνων. Ὅσο γιά τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν στά Σχολεῖα, τά πράγματα εἶναι τοῖς πᾶσι γνωστά καί βοοῦν ἀπό μόνα τους. Κατασυκοφαντήθηκε, «κατακρεουργήθηκε», πολεμήθηκε καί ἐπιδιώκεται κατά καιρούς ὁ ἐξοβολισμός του, ἀφοῦ ἔτσι ἐπιτάσσει ἡ νέα ἐποχή καί ἡ νέα τάξη πραγμάτων. Φτάσαμε στό σημεῖο, νά θεωροῦμε ἐντροπή μας, τήν ὁρολογία ὅτι ἕνας εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί διά τῆς Ἐκκλησίας ἐπιτυγχάνεται, ἐν τῇ ἐλευθερίᾳ τοῦ προσώπου, ὁ τελικός σκοπός τοῦ ἀνθρώπου πού εἶναι, ἡ ὑπέρβαση τῆς φθαρτότητος καί θνητότητος καί ἡ κοινωνία του μέ τόν Θεό. Πρέπει «ὁπωσδήποτε» νά ἐπιβληθῇ τό συγκριτιστικό πνεῦμα διδασκαλίας, ὥστε μέσα ἀπό τήν πνευματική ἰσοπέδωση, νά ἐπέλθῃ σύγχυση φρενῶν στά παιδιά, τά ὁποῖα πλέον θά βαδίζουν χωρίς πνευματικά ἐρείσματα καί ἐσωτερικούς πνευματικούς στόχους.
Ἐνθυμοῦμαι, ὅτι κάποια φορά μοῦ εἶπε ὁ Μακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, σέ μιά συζήτηση πάνω σ’ αὐτά τά θέματα, στήν Ἀρχιγραμματεία τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. «Πάτερ μου, ἄν συνεχίσουν ἔτσι τά πράγματα καί δέν ἀντισταθοῦμε σ’ αὐτόν τόν κατήφορο, θά δυσκολευώμαστε σέ λίγα χρόνια νά βρίσκωμε ἀκόμα καί Γραμματεῖς τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἀνθρώπους νά ξέρουν γράμματα καί νά μποροῦν νά ἀνταποκριθοῦν στίς ἀπαιτήσεις τῆς Ὑπηρεσίας, ὄχι γιατί θά φταῖνε τά παιδιά, ἀλλά τό σύστημα, τό ὁποῖο δέν παρέχει πλέον τίς ἀπαιτούμενες γνώσεις στούς μαθητές». Πόσο δίκηο εἶχε ὁ Ἀοίδιμος! Τά ἀποτελέσματα εἶναι ἤδη ὁρατά στήν Πατρίδα μας. Ὁ καθηγητής κ. Μπαμπινιώτης ἔχει μιλήσει γιά λεξιπενία κ.λ.π.
Ὅσοιεἴχαμε τήν εὐλογία ἀπό τόν Θεό νά μαθητεύσωμε στά Σχολεῖα σέ καιρούς πού μάθαιναν τά παιδιά «γράμματα», θλιβόμεθα γιά τήν κατάσταση στήν ὁποία ἔχει περιέλθει ἡ παιδεία στήν χώρα μας. Ἀκόμα περισσότερο πονᾶμε, ὅσοι εἴχαμε τήν ἀγαθή τύχη, νά διδάξωμε στά Σχολεῖα σέ ἐποχές πού εἴχαμε τήν δυνατότητα, ἀλλά καί τό ἐκπαιδευτικό σύστημα μᾶς βοηθοῦσε, νά ἐργασθοῦμε σωστά καί συστηματικά στόν χῶρο τῆς Ἐκπαίδευσης.
Ὅλααὐτά τά γνωρίζομε ὅλοι, εἶναι κοινές διαπιστώσεις. Ὅμως δέν ἔχει θέση στήν καρδιά μας ἡ ἀπαισιοδοξία. Εἴμεθα βέβαιοι, ὅτι ὅλη αὐτή «ἡ ἁμαρτωλή δράση» εἰς βάρος τῆς παιδείας τῆς Πατρίδος μας, ὅλη αὐτή ἡ διάλυση στό χῶρο τῆς Ἐκπαιδεύσης, θά φέρῃ τήν ἀντίδραση καί τό ὕδωρ τοῦ ποταμοῦ θά βρῇ τήν κοίτη καί τόν τόν ροῦν του.
Βεβαίως δέν ἀγνοοῦμε, ὅτι «γιά νά γυρίσῃ ὁ ἥλιος θέλει δουλειά πολλή». Ὅμως ἔχομε τήν βεβαιότητα καί τήν πίστη ὅτι:
α)Ὁ Θεός δέν θά ἐγκαταλείψῃ τόν τόπο μας, τήν Πατρίδα μας, παρά τά ὅποια ἁμαρτήματα καί ἀτοπήματά μας. Μέσα ἀπό τό παιδαγωγικό του σχέδιο, θά μᾶς ἐλεήσῃ, ὥστε νά ἐξέλθωμε εἰς ἀναψυχήν.
β)Τό σκαρί τοῦ Ἕλληνα, ἔχει μιά ἰδιαιτερότητα καί μεγάλη ἀντοχή. Ὑπάρχουν τά πνευματικά ἀποθέματα, τά ὁποῖα βοηθοῦν, ὥστε νά ξεπεραστοῦν οἱ ὁποιεσδήποτε δυσκολίες καί κρίσεις. Οἱ Η/Υ δέν ἀναγνωρίζουν ὅ,τιδήποτε εἶναι ἀσύμβατο μέ τά δεδομένα τους. Ὁ ψυχικός κόσμος τοῦ Ἕλληνα εἶναι ἕνας παράξενος ὑπολογιστής, ὁ ὁποῖος ὁ,τιδήποτε δέν εἶναι πνευματικά συμβατό μέ τό δικό του πνευματικό DNΑ, δέν τό ἀναγνωρίζει καί τό ἀποβάλλει, ὡς ἐπικίνδυνο γιά τήν ὑπόστασή του. Θά ἔλθῃ, λοιπόν, ἡ στιγμή πού αὐτό τό ἰδιότυπο καί μέ ἀκρίβεια κατασκευασμένο, πνευματικό λογισμικό, θά ἀποβάλῃ ὅποιο ξένο σῶμα ἔχει παρεισφρήσει καί τοῦ δημιουργεῖ πρόβλημα στήν λειτουργία του.
γ)Εὐελπιστοῦμε, ὅτι ἀπό τήν τωρινή ἡγεσία τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων κ.λ.π., θά καταβληθῇ κάθε δυνατή προσπάθεια, προκειμένου τό ὅλο σύστημα νά ἐξυγιανθῇ καί νά λυτρωθῇ, ὥστε νά ἀνατείλουν καλύτερες ἡμέρες. Τό πιστεύομε αὐτό, γιατί ἡ συσσωρευμένη πικρή ἐμπειρία τοῦ παρελθόντος, παρέχει ἰσχυρά ἐχέγγυα γιά τήν διόρθωση τῶν ἡμαρτημένων.
δ)Προσβλέπομε μέ χρηστές ἐλπίδες στούς καλούς, συνετούς, συνεπεῖς καί εὐσυνειδήτους Ἐκπαιδευτικούς, ὅλων τῶν βαθμίδων. Ὁ Δάσκαλος κάνει κατάθεση ψυχῆς. Ἔχει τόση δύναμη, ὥστε μπορεῖ ποτάμια μεγάλα νά ἀναστρέψῃ, ἀφοῦ ὁ λόγος του ἔχει μεγάλη ἀπήχηση στήν ψυχή τῶν παιδιῶν. Ὑπολογίζωμε, ἐπαναλαμβάνω, στούς εὐσυνειδήτους Ἐκπαιδευτικούς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν βαθειά συναίσθηση τῆς ἀποστολῆς καί τοῦ λειτουργήματός τους, ἀλλά καί τῆς ἰδιοπροσωπίας τοῦ τόπου μας καί τοῦ Λαοῦ μας. Γνωρίζομε ὅτι ὑπάρχουν, ὅπως σέ ὅλα τά λειτουργήματα καί οἱ ἐπιλήσμονες τοῦ χρέους των. Αὐτούς τούς παραδίδομε στήν κρίση τοῦ Θεοῦ, τοῦ Λαοῦ καί τῆς ἀδεκάστου ἱστορίας.
ε)Στούς Γονεῖς τῶν παιδιῶν, οἱ ὁποῖοι ἐπιθυμοῦν τήν σύνολη καλλιέργεια τῶν παιδιῶν τους καί τήν καταξίωσή τους ὡς ἐλευθέρων καί ὑπευθύνων προσωπικοτήτων. Στέλνουν τά παιδιά τους στό Σχολεῖο, γιά νά ἀποκτήσουν μόρφωση καί παιδεία ἐσωτερική, ἀνθρωποκεντρική καί Ἑλληνική, βασισμένη στά ζώπυρα τῆς Πίστεως μας καί τοῦ Γένους μας. Δέν θέλουν νά χάσουν τά παιδιά τους ἀνάμεσα σέ θεωρίες, οἱ ὁποῖες κατασκευάζουν ψυχρές ὑπάρξεις, χωρίς συναισθήματα καί πνευματικές προοπτικές. Ἡ ἀνοχή σέ μιά τέτοια κατάσταση, μόνο πνευματικά ναυάγια ἐπέφερε καί ἡ ἐμμονή σ’ αὐτή πνευματικά ἐρείπια θά δημιουργήσῃ.
στ)Στά ἴδια τά παιδιά. Ἀπό αὐτά θά προέλθῃ ἡ ἀληθινή, ἡ οὐσιαστική ἐπανάσταση, ἐναντίον κάθε προσπαθείας, ἡ ὁποία ἐπιβουλεύεται τόν πνευματικό μας πλοῦτο καί τήν πνευματική μας ὑπόσταση. Μπορεῖ πρός καιρόν νά τούς γκρέμισαν τά ὄνειρα καί νά τούς προσέφεραν τίς εὔκολες λύσεις καί τόν εὔκολο τρόπο ζωῆς, τήν «εὔκολη» μάθηση καί τήν ξένη μέ τίς πνευματικές μας ρίζες παιδεία, ἀλλά ἡ καρδιά τῶν παιδιῶν μας πού ἔχει τήν δική της λογική, θά ἀναγνωρίσῃ, ὅτι ὁ «εὔκολος» δρόμος καί οἱ «φτηνές» λύσεις δέν τούς ταιριάζουν, γιατί δέν ἐμπνέουν γιά οὐσιαστικούς ἀγῶνες καί γιά τόν ἡρωϊσμό καί τήν καταξίωση, πού ἐπιζητεῖ ἡ νεανική ψυχή.
Ἐμεῖςὡς Ἐκκλησία, ἀγωνιζόμεθα καί θά ἀγωνιστοῦμε, ὥστε νά βοηθήσωμε γιά τήν εὐόδωση κάθε καλῆς προσπαθείας, ἡ ὁποία καταβάλλεται στόν τόσο εὐαίσθητο χῶρο τῆς παιδείας, εἴτε ἀπό πλευρᾶς Πολιτείας, εἴτε ἀπό πλευρᾶς τῶν καλῶν μας Ἐκπαιδευτικῶν, τῶν Γονέων καί τῶν Μαθητῶν καί θά συντελέσωμε, «ὅση δύναμις ἡμῖν», πρός τοῦτο.
Τοῦτοτό πράττομε κατά χρέος ἱερό καί καθῆκον ἅγιο ἔναντι Θεοῦ καί ἀνθρώπων. Ἔναντι τοῦ παρελθόντος, τοῦ παρόντος καί τοῦ μέλλοντος τῆς Πατρίδος μας, ἔχοντες ὑπ’ ὄψη μας τόν λόγο τοῦ Κυρίου, ὁ ὁποῖος ἀκούεται τομώτερος, ὑπέρ πᾶσαν μάχαιραν. «Δράξασθε παιδείας, μήποτε ὀργισθῇ Κύριος...».
Καλή δύναμη, ὑγεία καί εὐλογία παρά Θεοῦ στούς Ἐκπαιδευτικούς καί τούς Μαθητάς ὅλων τῶν βαθμίδων γιά τήν νέα σχολική χρονιά.