Κατά τίς ἐργασίες τῆς Ὁμηρικῆς Ἀκαδημίας τῆς Euroclassica (Ὅμιλος Εὐρωπαϊκῶν Ἑταιρειῶν Καθηγητῶν Κλασικῶν Γλωσσῶν καί Πολιτισμῶν), ἡ ὁποία λαμβάνει χώρα στήν Χίο (7-14 Ἰουλίου 2024), ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Χίου κ. Μᾶρκος ἔκανε ἐπιστημονική εἰσήγηση μέ θέμα:
«Ἐξευγενισμένα ἤθη καὶ ψυχικὴ ἀνωτερότης στὸν Ὅμηρο».
Κατά τήν εἰσήγησή του ὁ Φιλόλογος Ἱεράρχης ἀνεφέρθη στήν ἀνθρωπιστική διάσταση τῶν Ὁμηρικῶν Ἐπῶν καί παρέθεσε παραδείγματα ἐξευγενισμένων ἠθῶν καί ψυχικῆς ἀνωτερότητος, ὅπως ἡ ἱερότης τοῦ δεσμοῦ τῆς φιλίας (Ζ 119-236), ἡ ἐπέμβαση τῶν ἡγητόρων τῶν Ἀχαιῶν πρός διακοπή τοῦ ἀγῶνα, ὅταν ἕνας ἀπό τούς μαχομένους τραυματίζεται σοβαρά (Ψ 822-825), ὁ σεβασμός στούς νεκρούς ( Ω 469-672), ἡ τιμητική θέση τῆς γυναίκας (Ζ 323, ζ 15 κ.ἑ., η 53-77, τα 53-68) καί ἡ νοσταλγία τῆς εἰρήνης (ι 2-11). Ἐπίσης ἀναφέρθηκε στήν ἔννοια τῆς ἠπιότητος ὡς δικαιοσύνης στόν Ὃμηρο, κατά τήν Jacqueline de Romilly.
Ἡ Διευθύντρια τῆς Ὁμηρικῆς Ἀκαδημίας καθηγήτρια κ. Μαρία-Ἐλευθερία Γιατράκου ἀπένειμε στόν Σεβασμιώτατο τό χρυσό μετάλλιο τῆς Ὁμηρικῆς Ἀκαδημίας μέ σχετικό Δίπλωμα καί τοῦ ἐδώρισε μία προτομή τοῦ Ὁμήρου καί ἐπιστημονικά βιβλία.
Πέραν τῆς ἐπιστημονικῆς εἰσηγήσεώς του ὁ Σεβ. Χίου ἀπηύθυνε καί κατά τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τῆς Ὁμηρικῆς Ἀκαδημίας τόν ἑξῆς χαιρετισμό:
Οὐδέποτε ὁ Ὅμηρος ἔπαυσε νά εἶναι τό σχολικόν ἀνάγνωσμα τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους (K. Krumbacher, Ἱστορία τῆς Bυζαντινῆς Λογοτεχνίας, μεταφρασθεῖσα ὑπό Γεωργίου Σωτηριάδου, ΙΙ, Ἀθῆναι 1900,192). Ὁ Ὅμηρος ὑπῆρξεν ἡ βάσις τῆς ἑλληνικῆς παιδείας. (W. Jaeger, Paideia, Berlin and Leipzig 21936,63. Homer als Erzieher). Ὁ Ὅμηρος παραμένει ὁ ἀκρογωνιαῖος λίθος τῆς ἑλληνικῆς παιδείας, ἀκολουθῶν τάς τύχας τοῦ ἑλληνισμοῦ. Πλῆθος ἀρχαίων συγγραφέων ἐμπνέονται καί ἐπηρεάζονται ἀπό τόν Ὅμηρον: Ἡσίοδος, γλῶσσα καί μέτρα, Στησίχορος, Ἀρχίλοχος, Ἡρόδοτος, Πλάτων, Τραγικοί, Βιργίλιος, Κόιντος Σμυρναῖος, Δάρης, Δίκτυος, Λουκιανός κ.ἄ. (Ψευδο-Λογγῖνος, Περί ὕψους, 13,3: «Μόνος ὁ Ἡρόδοτος ὁμηρικώτατος ἐγένετο; Στησίχορος ἔτι πρότερον ὅ τε Ἀρχίλοχος, πάντων δέ τούτων μάλιστα ὁ Πλάτων, ἀπό τοῦ ὁμηρικοῦ κείνου νάματος, εἰς αὐτόν μυρίας ὅσας παρατροπάς ἀποχετευσάμενος»).
Καί κατά τούς Βυζαντινούς χρόνους καθ’ οὕς ἐπιζητεῖται ἡ γνῶσις τῶν θείων λόγων, ἀλλά καί τῆς θύραθεν παιδείας («πλειστά τε τοῖς θείοις λόγοις ἐμμελετήσασα καί μηδέ τῆς θύραθεν παιδείας ἀποληφθεῖσασα»: Ἄννα Κομνηνή, Alexiade, par B, Leib, I-II, Paris 1937-1945, II, 37, 17) οἱ ἐκκλησιαστικοί ἄνδρες ἐπικαλοῦνται ἀμφοτέρας τάς παραδόσεις διά νά διανθήσουν τόν λόγον.
Κορυφαῖος αὐτῶν ὁ «πολύς ἐν λόγοις Εὐστάθιος», ὁ ὁποῖος πολλαπλῆν θεωρεῖ τήν ἐκ τῆς μελέτης τῶν ὁμηρικῶν ἐπῶν ἀπορρέουσαν ὠφέλειαν. Κατ’ αὐτόν ἡ παιδευτική ἀξία τῶν ὁμηρικῶν ἐπῶν ἀπορέει: α) ἐκ τῆς τελειότητος τῆς μορφῆς, β) ἐκ τῆς ἠθοπλαστικῆς ἀξίας τοῦ περιεχομένου («σωφροσύνη δέ τῆς ποιήσεως ταύτης ὁ κεφαλαιωδέστατος σκοπός», διότι ὁ ποιητής προβάλλων κατά τεχνικώτατον τρόπον τήν Πηνελόπην ὠθεῖ πρός τήν «ἐννομον φιλανδρίαν» καί διά τῆς δικαίας τιμωρίας τῶν μνηστήρων ἀποτρέπει τῆς ἀδικίας) καί γ) ἐκ τῆς παντοειδοῦς σοφίας, τήν ὁποίαν «παρενείρει» ὁ ποιητής. Ὁ Ὅμηρος εἶναι ὁ ποταμός τῆς σοφίας. Ἐνδιαφέρουσα εἶναι ἡ ὑπό τοῦ Εὐσταθίου ἀξιολόγησις τῶν ἐπῶν: «ἀνδρώδης μέν ἡ Ἰλιάς καί σεμνοτέρα καί ὕψος ἔχουσα, ἐπεί καί ἡρωϊκοτέρα∙ ἠθική δέ ἡ Ὀδύσσεια ὡς ἐκεῖ σαφέστερον γέγραπται» (Εὐσταθίου, Παρεκβολαί).
Ἔχοντες αὐτά ὑπ’ ὄψει καί δεδομένου ὅτι τά πνευματικά δημιουργήματα τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος ἀπό τῆς ἀρχαίας ἤδη ἐποχῆς γίνονται ἱστορική παρακαταθήκη, μέ τήν ὁποίαν αἱ ἐπερχόμεναι γενεαί, ἄνθρωποι διάφοροι, ἔρχονται εἰς ἐπαφήν ἐπιζητοῦντες στοιχεῖα, διά νά ἐκφράσουν τάς ἀνησυχίας των καί ἑκάστη γενεά κατά τήν ἐπαφήν μέ τά κλασσικά κείμενα ἀφήνει τό ἰδικόν της ἀποτύπωμα, συγχαίρομεν τῇ Ἐλλογιμωτάτῃ κ. Μαρίᾳ-Ἐλευθερίᾳ Γιατράκου διά τήν διοργάνωσιν τῆς Ὁμηρικῆς Ἀκαδημίας, ἧστινος τάς ἐργασίας ἐπευλογοῦμεν πατρικῶς, ἐπικαλούμενοι τόν φωτισμόν τῶν συνέδρων παρά τοῦ παντάρχου , παντουργοῦ καί νημερτοῦς Ἁγίου Πνεύματος καί ὑπενθυμίζοντες τόν λόγον τοῦ Εὐσταθίου «οὐκ ἔχει ἀντιλογίαν πολύχρηστον εἶναι χρῆμα τήν Ὁμηρικήν ποίησιν» (Παρεκβολαί 2, 11).