Ι.Μ.Αλεξανδρουπόλεως Το απόγευμα της Κυριακής 30 Νοεμβρίου 2014 στα πλαίσια των εποικοδομητικών ομιλιών που εκφωνούνται κάθε Κυριακή απόγευμα εναλλάξ στο Μητροπολιτικό Ναό, στη Χριστιανική Εστία και στο Κέντρο Νεότητος, πραγματοποιήθηκε στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου ομιλία που εξεφώνησε ο Πρωτοσύγκελλος της Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως π. Ειρηναίος Λαφτσής.
Το θέμα της ομιλίας του Πρωτοσυγκέλλου ήταν "Η θέση της Εκκλησίας για τα όνειρα. Δεισιδαιμονίες και προλήψεις".
Αρκετός κόσμος παρακολούθησε με ενδιαφέρον την ομιλία του π. Ειρηναίου που αναφέρθηκε σε ένα πρόβλημα που μαστίζει τη σύγχρονη Εκκλησία και τους πιστούς που εμπιστεύονται ονειροκρίτες και καφετζούδες και όχι την ορθόδοξη διδασκαλία της Εκκλησίας μας.
Ακολουθεί ολόκληρη η ενδιαφέρουσα ομιλία:
Ποιά είναι η θέση της Εκκλησίας για τα όνειρα.
Δεισιδαιμονίες και προλήψεις
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Σεβασμιώτατε,
Με τη δική σας ευχή και εντολή, με την υπομονή των Σεβαστών Πατέρων και για την πνευματική καλλιέργεια των εν Χριστώ αδελφών μας , θα παρουσιάσουμε σήμερα ένα θέμα που απασχολεί πολλούς από εμάς και που πολλές φορές μας οδηγεί μέσω των λαθεμένων επιλογών μας στην πνευματική μας φθορά.
Το θέμα είναι:
1. Τα όνειρα και πως ερμηνεύονται από τη επιστήμη της Ψυχολογίας και από την Θεολογία της Εκκλησίας.
2. Οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις που βασανίζουν τη ζωή μας.
Κατ’ αρχήν να δώσουμε την ετυμολογία της λέξης «όνειρο». Η λέξη «όνειρο» είναι σύνθετη και προέρχεται από τη λέξη «ον» που σημαίνει υπάρχω και το ρήμα «είρω» που σημαίνει αφηγούμαι, συνάπτω, συναρμολογώ.
ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΟΝΕΙΡΑ
Η επιστήμη της Ψυχολογίας δίνει τον εξής ορισμό για τα όνειρα:
«Όνειρο είναι η έκφραση του υποσυνείδητου που μας φέρνει κατά τη διάρκεια του ύπνου αντιμέτωπους με πρόσωπα, καταστάσεις, επιθυμίες, χαρακτήρες που καταπιέζουμε στην καθημερινότητά μας. Θεωρείται ως διαδικασία ψυχολογικής αυτοθεραπείας του εγκεφάλου μας. Ο εγκέφαλός μας κωδικοποιεί και αποθηκεύει πληροφορίες στη μνήμη του. Οι πληροφορίες αυτές όταν το σώμα κοιμάται δημιουργούν μία εικονική κίνηση(σαν μικρή ταινία-εναλλαγή εικόνων) τις οποίες επεξεργάζεται».
Η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου βλέπει όνειρα και απλά οι περισσότεροι δε τα θυμούνται
Τα όνειρα μας δεν είναι ασπρόμαυρα
Οι γεννημένοι με τύφλωση βλέπουν όνειρα βασισμένα στις υπόλοιπες αισθήσεις τους
Τα ζώα επίσης ονειρεύονται
Τα συμπεράσματα αυτά έχουν βγει από μελέτες επιστημόνων οι οποίοι μελετούν τη διαδικασία του ύπνου και των ονείρων βασισμένοι κυρίως στη τεχνική του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος Σε ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα οι επιστήμονες τοποθετούν ηλεκτρόδια στο κρανίο ενός ανθρώπου και καταγράφουν τις διαφορές δυναμικού που δημιουργούνται από τις ηλεκτρικές λειτουργίες των νευρικών κυττάρων.
Με βάση αυτή την κατηγοριοποίηση εγκεφαλικής δραστηριότητας, ο ύπνος έχει διαχωριστεί σε 5 φάσεις και κατά τη διάρκεια μιας νύχτας ο ύπνος του ανθρώπου διαρκεί 2 με 3 κύκλους αυτών των φάσεων:
Σύμφωνα με υπολογισμούς στη διάρκεια 30 ετών καθένας μας θα έχει περίπου 10 χιλιάδες όνειρα. Αν οι πιθανότητες επαλήθευσης είναι μια στις χίλιες (επιλέγω αυτή την πιθανότητα λόγω του είναι μια συνηθισμένη καθημερινή έκφραση που υπονοεί το αδύνατο) τότε καθένας από μας θα έχει στη διάρκεια αυτή των 30 ετών τουλάχιστον 10 «προφητικά» όνειρα. Αφήνοντας τη μεταφυσική στην άκρη μπορούμε να σκεφτούμε ορθολογικά και στο τέλος να διαλέξουμε την εκδοχή που μας ταιριάζει. Η σίγουρη στιγμή που η επιστήμη θα δώσει την ξεκάθαρη απάντηση δεν έχει έρθει ακόμη αν και είναι θέμα χρόνου. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένας πολύ βαθύς ωκεανός γεμάτος μυστικά και πολυπλοκότητα και μόλις κάναμε την πρώτη μας βουτιά. Κλείνοντας να πούμε ότι όνειρα δεν είναι μονό αυτά που έχουμε όταν κοιμόμαστε αλλά και εκείνα που δε μας αφήνουν να κοιμηθούμε…
Πώς τα ερμηνεύει η ψυχολογία ;
Χθες βράδυ ονειρεύτηκα ότι προσπαθούσα να ισορροπήσω επάνω σε ένα λεπτό σκοινί σαν ακροβάτης, αλλά δυσκολευόμουν αρκετά να το κάνω. Πριν καλά καλά με προδώσει η κακή ισορροπία μου, ξύπνησα έντρομη και αναρωτιόμουν πού ήμουν, ποιος ήμουν, ήμουν όντως ένας αγχωμένος ακροβάτης που ονειρευόταν ή απλά έβλεπα ένα αρκετά παράξενο όνειρο…;
Όλοι μας σχεδόν καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι με την μαγευτική εμπειρία του ονείρου!
Όλοι μας έχουμε δει τον εαυτό μας να παίρνει μέρος σε όνειρα υπερπαραγωγές, με σενάριο καλύτερο και από ταινία του Steven Spielberg, ή όνειρα στα οποία οι πρωταγωνιστές τους έχουν υπερφυσικές ικανότητες και ο σουρεαλισμός είναι διάχυτος παντού.
Άλλα πάλι όνειρα θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε ως εντελώς ασυνάρτητα, χωρίς αρχή μέση και τέλος και χωρίς κάποιο ξεκάθαρο νόημα. Αρκετές είναι και οι φορές όμως, που ερχόμαστε αντιμέτωποι με όνειρα που τα χαρακτηρίζουμε ως «εφιάλτες», δηλαδή όνειρα των οποίων το περιεχόμενο δεν μας είναι καθόλου ευχάριστο.
Υπάρχει, αλήθεια, κάποια εξήγηση από ψυχολογικής πλευράς για τα όνειρα που βλέπουμε, πέρα από τους κλασσικούς ονειροκρίτες, οι οποίοι θεωρούνται πλέον μικροαστικός μύθος;
Ο πρώτος που ξεκίνησε την διερεύνηση της ουσιαστικής ερμηνείας του μυστηρίου των ονείρων δεν είναι άλλος από τον γνωστό αυστριακό ψυχίατρο και «πατέρα της ψυχανάλυσης», Sigmund Freud. Ο Freud, στο ομώνυμο βιβλίο του για τα όνειρα, «η ερμηνεία των ονείρων», υποστηρίζει πως τα όνειρα περιέχουν πολλά κρυφά νοήματα για τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων, τα συναισθήματά τους, τους φόβους τους, καθώς και για τα κίνητρα της συμπεριφοράς τους. Αυτά τα κίνητρα, δηλαδή τις κινητήριες δυνάμεις που ωθούν σε συγκεκριμένες συμπεριφορές και σκέψεις, υποστήριζε πως είναι ολοφάνερα μέσα στα όνειρα. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει το άτομο είναι να τα αφήσει να βγουν στην επιφάνεια. Επίσης, μέσω των ονείρων, τα άτομα μπορούν να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν ακόμα και τους πιο κρυφούς φόβους τους. Θεώρησε έτσι τα όνειρα ως μέσο αυτοανάλυσης και αυτογνωσίας.
Επίσης, σύμφωνα με την θεωρία του, τα όνειρα εκφράζουν επιθυμίες μας οι οποίες είτε είναι απαγορευμένες, είτε δεν είναι δυνατό να εκπληρωθούν στην καθημερινή μας ζωή. Όλες αυτές οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες συσσωρεύονται στον ψυχισμό μας και εκφράζονται με συγκαλυμμένο τρόπο υπό την μορφή του ονείρου. Με αυτό τον τρόπο ο ψυχισμός μας «ανακουφίζεται» κατά κάποιο τρόπο από το άγχος των ανεκπλήρωτων ενστίκτων μας.
Έπειτα από κάποια χρόνια, ο μαθητής του Sigmund Freud, Carl Jung, ήρθε σε έντονη διαμάχη μαζί του, καθώς υποστήριξε πως το όνειρα συμβάλουν στην προσωπική μας ωρίμανση και μας βοηθάνε να επιλύσουμε προβλήματα που μας απασχολούν. Επιπλέον, είπε πως τα όνειρα περιέχουν συναισθήματα και σκέψεις μας, τα οποία μας βοηθάνε να κατανοήσουμε τη σχέση μας με τους άλλους. Τέλος, πίστευε πως κάποιες φορές τα όνειρα μας αποφορτίζουν και μας ξεκουράζουν όταν βιώνουμε μια έντονη καθημερινότητα γι’ αυτό και βλέπουμε κάποιες φορές όνειρα με φαντασμαγορικό περιεχόμενο.
Αν και έχουν περάσει αρκετά χρόνια από την διατύπωση των παραπάνω απόψεων περί ονείρων, αν και η επιστήμη έχει προχωρήσει αρκετά στα θέματα του ύπνου και στο τι συμβαίνει στο εγκέφαλό μας καθώς ονειρευόμαστε, το μυστήριο που αφορά την ύπαρξη και την θεματολογία των ονείρων ακόμα συνεχίζει να πλανάται, χωρίς να έχει επιλυθεί οριστικά. Οι ψυχαναλυτικές θεωρίες έχουν βοηθήσει αρκετά στην κατανόηση τους όμως.
Το μόνο που έχουμε να κάνουμε μέχρι να φτάσουμε στην απόλυτη κατανόηση και ερμηνεία των ονείρων είναι να συνεχίσουμε να ονειρευόμαστε. Keep on dreaming! Τα όνειρα δεν τελειώνουν ποτέ, όπως λένε στο τραγούδι τους οι New Order.
Τα βασικά σημεία από την «Ερμηνεία των Ονείρων» (1899) του Φρόιντ:
1. Για να κατανοήσουμε το όνειρο πρέπει να αναλύσουμε τι κρύβουν οι επιθυμίες και οι συμβολισμοί του και όχι η εικόνα που βλέπουμε.
2. Οι εφιάλτες που βλέπουμε είναι η αντίδραση του εαυτού μας σε πολύ δυνατές επιθυμίες μας.
3. Κάθε όνειρο που βλέπουμε είναι συμπυκνωμένη εικόνα , έχει δηλαδή πολλαπλές σημασίες και ερμηνείες.
4. Πολλές φορές στα όνειρά μας γίνεται μεταφορά συναισθημάτων για να ξεγελαστεί ο εγωϊσμός του ανθρώπου και να μη γίνει λογοκρισία(του εαυτού μας).
5. Σε κάθε όνειρο η κάθε σκέψη αντιπροσωπεύεται από μία εικόνα.
Καρλ Γιουνγκ (μαθητής του Φρόιντ):
Πίστευε ότι τα όνειρα δεν αντανακλούν μόνο το υποσυνείδητο αλλά και την πραγματική και συνειδητή ζωή του κάθε ανθρώπου. Ο Γιουνγκ έδινε την ίδια σημασία και στο έκδηλο μήνυμα του ονείρου. Ο Φρόιντ ζητούσε από τους ανθρώπους να δουν κάθε ένα σύμβολο ξεχωριστά και να προσπαθήσουν να καταλάβουν τι ακριβώς λογοκρίθηκε με βάση αυτό το σύμβολο. Ο Γιουνγκ ζητούσε από τους ανθρώπους να συσχετίσουν τις εικόνες ή τα σύμβολα που είδαν με την καθημερινή τους ζωή.
Κάλβιν Χόλ
Η ανάλυση επίσης ανέδειξε κάποια κοινά θέματα σχετικά με:
- το σχολείο
- μας κυνηγούν
- κάποιος μας επιτίθεται
- τρέχουμε πολύ αργά και δεν πάμε πουθενά
- πέφτουμε
- φτάνουμε κάπου αργοπορημένοι
- κάποιο ζωντανό πρόσωπο είναι νεκρό στο όνειρο ή ότι κάποιο νεκρό πρόσωπο είναι ζωντανό στο όνειρο
- τα δόντια μας πέφτουν
- πετάμε
- μελλοντικά γεγονότα όπως γενέθλια και επέτειοι
- γεγονότα του παρελθόντος
- ερωτευόμαστε τυχαίους ανθρώπους
- στιγμές αμηχανίας και ντροπής
- αποτυχία σε εξετάσεις
- δυσκολία να κινηθούμε ή να δούμε καθαρά
- αυτοκινητιστικά ατυχήματα
- μας ενοχοποιούν για κάποιο έγκλημα που δεν διαπράξαμε
- είμαστε γυμνοί σε κοινή θέα
- χάνουμε το αυτοκίνητο μας
- χανόμαστε και δεν γνωρίζουμε που βρισκόμαστε
Τα όνειρα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια του ύπνου είναι εικόνες που μας δημιουργούν οι σκέψεις μας και τα συναισθήματα μας. Όνειρα έχουμε στη φάση εκείνη του ύπνου που ονομάζεται REM (Rapid Eye Movement).Υπάρχουν διάφορες θεωρίες όσον αφορά την ερμηνεία των ονείρων, αλλά ο πραγματικός σκοπός τους είναι ακόμη άγνωστος.
Ποια είναι η όμως σημασία του περιεχομένου των ονείρων σας; Σύμφωνα με την ψυχολογία των ονείρων, τα στοιχεία των ονείρων είναι στενά συνδεδεμένα με το περιβάλλον και τις εμπειρίες που εκτίθεται ο καθένας. Η παρουσία των χρωμάτων στα όνειρα είναι το αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης έκθεσης σε έγχρωμα (πολύ)μέσα. Αυτό προκύπτει από μια μελέτη που δείχνει ότι οι άνθρωποι της ασπρόμαυρης εποχής συνήθιζαν να έχουν ασπρόμαυρα όνειρα πιο συχνά από ό, τι χρωματιστά. Οι ψυχολόγοι πιστεύουν ότι τα χρώματα που εμφανίζονται στα όνειρα μεταφέρουν τα συναισθήματα που αντιπροσωπεύονται από αυτά τα χρώματα. Μια κοινή διαπίστωση είναι ότι κάποιος που κοιμάται βλέπει το περιστατικό στο όνειρο ως θεατής. Παρατηρείται επίσης ότι ως επί το πλείστον, οι οπτικές και ακουστικές αισθήσεις αποτελούν μέρος των ονείρων ενώ η αφή και η γεύση βιώνονται λιγότερο συχνά.
Ενώ λεξικά ονείρων και ονειροκρίτες ερμηνεύουν τα όνειρα και παρόλο που τα όνειρα μπορεί να λάβουν μέρος με διαφορετικούς τρόπους, η ψυχολογία των ονείρων πιστεύει ότι η σύνδεση μεταξύ των αντικειμένων που ονειρευόμαστε και η σημασία τους είναι υποκειμενική. Αυτό που υποδεικνύεται από ένα συγκεκριμένο όνειρο εξαρτάται από το πώς και με τι συνδέει τα στοιχεία του ονείρου του ο κάθε άνθρωπος. Οι ψυχολόγοι προτείνουν πως θα πρέπει να καταγράψετε το όνειρό σας, να αναλύσετε κάθε στοιχείο του και να καταλάβετε πώς σχετίζεται με εσάς. Είναι σημαντικό να καταλάβετε τι σας συνδέει με το συγκεκριμένο πράγμα που ονειρευτήκατε. Η σκέψη ή ένα συναίσθημα που έχετε σε σχέση με ένα συγκεκριμένο χρώμα, ένα αντικείμενο ή ένα πρόσωπο στο όνειρο σας, είναι ένδειξη για να το ερμηνεύσετε.
Ποιοι παράγοντες οδηγούν σε ευχάριστα και δυσάρεστα όνειρα;
Τα όνειρα που σχετίζονται με την κατάσταση του μυαλού σας. Είναι φυσικό να έχετε δυσάρεστα όνειρα όταν βιώνετε μια περίοδο με πολύ στρες ή έχετε άγχος. Τα αρνητικά όνειρα ως επί το πλείστον οφείλονται σε κακή κατάσταση του μυαλού. Σε αντίθεση με αυτό, μπορείτε να δείτε ευχάριστα όνειρα, όταν το μυαλό σας δεν βρίσκεται σε μια καταθλιπτική κατάσταση. Όταν αισθάνεστε καλά για τη ζωή, αυτό αντανακλά και στα όνειρά σας.
Ποια είναι τα επαναλαμβανόμενα όνειρα;
Όνειρα που συμβαίνουν κατ’ επανάληψη είναι τα επαναλαμβανόμενα όνειρα. Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες εικόνες ανθρώπων ή τόπων που συμβαίνει να εμφανίζονται συχνά στα όνειρα. Οι άνθρωποι με διαταραχή μετατραυματικού στρες έχουν επαναλαμβανόμενα όνειρα του τραυματικού γεγονότος. Αυτά τα όνειρα μπορούν να μεταφέρουν ένα μήνυμα για κάτι που δεν παρατηρούμε. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα επαναλαμβανόμενα όνειρα είναι εκείνα που μπορεί να πέφτουμε από ένα ύψος (μπορεί να σημαίνει ότι νιώθουμε την έλλειψη υποστήριξης), να χάνουμε τις εξετάσεις (μπορεί να σημαίνει ότι στην πραγματικότητα φοβούμαστε τις εξετάσεις) και να είμαστε ανίκανοι να κινηθούμε(μπορεί να σημαίνει ότι στην πραγματική ζωή είμαστε σε μια κατάσταση που δεν είναι εύκολο να βγούμε από αυτή ).
Τι είναι οι εφιάλτες;
Οι εφιάλτες είναι άσχημα όνειρα που δημιουργούν αισθήματα τρόμου ή θλίψης. Το πρόσωπο που έχει έναν εφιάλτη βλέπει φρικιαστικές εικόνες ή βιώνει καταστάσεις και εμπειρίες που προκαλούν φόβο ή δυσφορία στο όνειρό του. Οι νυχτερινοί τρόμοι δεν είναι το ίδιο με τους εφιάλτες. Τα παιδιά βιώνουν συχνά εφιάλτες που συμβαίνουν κατά τις πρώτες ώρες του ύπνου. Μετά από έναν εφιάλτη το πρόσωπο που το έχει δει έχει τα μάτια του ανοιχτά και με βλέμμα πανικού. Οι εφιάλτες είναι λιγότερο συχνοί στους ενήλικες.
Τι είναι το συνειδητό όνειρο;
Σε ένα συνειδητό όνειρο αυτός που το βιώνει έχει πλήρη επίγνωση του τι βλέπει. Στα όνειρα αυτά το άτομο μπορεί να ασκήσει κάποιον έλεγχο σχετικά με το περιεχόμενο του ονείρου και το ρόλο του σε αυτό. Ίσως μερικές μέρες να έχετε ξυπνήσει με ένα αίσθημα ότι είχατε ένα όνειρο, να μπορείτε να το αναπολήσετε πλήρως και να θυμάστε καθαρά τι συνέβαινε σε αυτό. Ίσως να είχατε ένα συνειδητό όνειρο.
Ονειρεύονται οι τυφλοί άνθρωποι;
Ναι κάνουν όνειρα. Οι ακουστικές αισθήσεις είναι πιο συχνές στα όνειρά τους. Οι εικόνες απουσιάζουν ή είναι λιγότερο συχνές ή θολές. Εξαρτάται επίσης από το αν το πρόσωπο είναι τυφλό εκ γενετής ή έχει χάσει την όραση του σε ένα ατύχημα ή από κάποια ασθένεια χρόνια αργότερα. Στην δεύτερη περίπτωση, οι τελευταίες τους αναμνήσεις-εικόνες αντανακλούν στα όνειρά τους.
Μπορεί τα όνειρα να προβλέψουν το μέλλον; Μήπως κάθε όνειρο έχει κάτι να πει για το τι πρόκειται να συμβεί στο μέλλον;
Ναι, τα όνειρα μπορούν να προβλέψουν το μέλλον, αλλά δεν είναι όλα τα όνειρα προγνωστικά. Τα περισσότερα όνειρα είναι αντανακλάσεις των σκέψεων μας εκείνη τη δεδομένη στιγμή. Αλλά υπάρχουν θεωρίες που υποστηρίζουν την ύπαρξη ονείρων που ονομάζονται προαισθητικά όνειρα. Οι θεωρητικοί λένε ότι η ικανότητα προαισθητικών ονείρων είναι σπάνια και την έχουν πολλοί λίγα άτομα.
ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΟΝΕΙΡΑ
Πέρα όμως όλων των επεξηγήσεων και των ορισμών που προσπάθησαν πολλοί μέχρι και τις ημέρες μας να δώσουν, τα όνειρα είναι και παραμένουν ένα ανεξήγητο φαινόμενο, ένα μυστήριο. Πώς είναι δυνατόν κάτι που βλέπουμε στο όνειρό μας, ένα πρόσωπο, μια κατάσταση έπειτα από αρκετές ημέρες να πραγματοποιείται; Ή πως είναι δυνατόν πρόσωπα αγαπημένα τα οποία έχουμε χάσει να τα βλέπουμε στον ύπνο μας σε κατάσταση χαράς ή λύπης; Υπάρχουν άραγε όνειρα τα οποία θεωρούνται ότι προέρχονται από τον Θεό ή τον διάβολο; Υπάρχουν άραγε όνειρα αποκαλυπτικά, όνειρα μετανοίας ή όνειρα που μας προβλέπουν το μέλλον; Σε όλα αυτά έρχεται τώρα πλέον να απαντήσει η Εκκλησία, η οποία δεν έρχεται σε αντιπαράθεση με την επιστήμη, αλλ’ αντιθέτως συμβαδίζει μαζί της όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο. Η Εκκλησία δεν έρχεται να ερμηνεύσει ούτε και να επεξηγήσει τα όνειρα, αντιθέτως να μας πει να μη δίνουμε καμία σημασία σε αυτά διότι σε ένα μεγάλο ποσοστό αυτά προέρχονται από δαιμονικές επιρροές.
Οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας ασχολήθηκαν και με την περίπτωση των ονείρων. Γνώστες, από προσωπικές εμπειρίες, των μεθόδων και των τεχνασμάτων του διαβόλου, αλλά και της χάριτος του Θεού, διείδαν μέσα από την εκδήλωση των ονείρων αφ’ ενός τις προσβολές και επιθέσεις των δαιμονικών δυνάμεων, αφ’ ετέρου τις αποκαλύψεις των μυστηρίων του Θεού.
Σύμφωνα με τους αγίους οι αιτίες των ονείρων, έτσι όπως αυτές παρουσιάζονται στην Αγία Γραφή και στα κείμενα των Πατέρων, είναι κυρίως οι εξής:
1ον Ψυχοσωματικές. Ο Μ. Βασίλειος στο έργο του «Όροι κατ’ Επιτομήν» αναφέρει: «Τα όνειρα είναι απήχημα των καθημερινών φροντίδων, κινήσεων και σκέψεων».
2ον Δαιμονικές. Δημιουργούν σύγχυση στον άνθρωπο με απώτερο σκοπό την απώλεια της ψυχής του. Ο πονηρός είναι πνεύμα, «νους ασώματος», όπως αναφέρει ο όσιος Ησύχιος στη Φιλοκαλία, και δια της φαντασίας της ημέρας μας βομβαρδίζει με λογισμούς που τη νύχτα μας τους επαναφέρει στο μυαλό. Ενώ στον Ευεργετινό αναφέρεται ότι τα όνειρα είναι νυχτερινά φαντάσματα, που όπως την ημέρα ο διάβολος μας απασχολεί με πονηρούς λογισμούς για να μην ασχολούμαστε με την προσευχή και με τα αγαθά έργα, έτσι και το βράδυ με τα όνειρα-φαντάσματα και με πολλούς τρόπους μας ταράζει τη διάνοια. Γι’ αυτό και η Εκκλησία στην Ακολουθία του Αποδείπνου παρακαλεί ο πιστός τον Κύριο «...και πάσης σατανικής φαντασίας απηλλαγμένον...». Αλλά και στον Άγγελό μας προσευχόμαστε «...σκέπασόν με εν τη παρούση νυκτί και διαφύλαξόν με από πάσης επηρείας του αντικειμένου».
3ον Από το Θεό. Όπως θα δούμε και παρακάτω στα κείμενα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης.
Αλλά ας δούμε πρώτα πώς ορίζουν και ερμηνεύουν οι Πατέρες τα όνειρα. Ο Μέγας Βασίλειος γράφει πως «η των ονείρων φύσις ασαφής και πλαγία και ου μικράς δεομένη της εκ του νου εντρεχείας»˙ δηλ. τα όνειρα είναι ως προς τη φύση τους ασαφή και διφορούμενα και ως προς την εκδήλωσή τους προέρχονται από την κίνηση και δραστηριότητα του νου, που αποτελεί το «ηγεμονικόν» μέρος της ψυχής.
Την ίδια σκέψη διατυπώνει και ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος γράφοντας πως το όνειρο (ενύπνιο) είναι «η κίνησις του νοός εν ακινησία σώματος». Όταν δηλαδή το σώμα ακινητοποιείται κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο νους διαρκώς κινείται. Η κίνηση αυτή του νου συνιστά το όνειρο. Βέβαια, η κίνηση (ενέργεια) αυτή δεν βρίσκεται στον κανονικό της ρυθμό, γιατί οι αισθήσεις και η βούληση έχουν αδρανοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό κατά την ώρα του ύπνου. Γι’ αυτό και οι εικόνες των ονείρων εμφανίζονται με αταξία και φέρονται με σύγχυση και ασάφεια.
Σύμφωνος προς τη διαπίστωση αυτή είναι και ο Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης, ο οποίος σημειώνει ότι τα όνειρα αποτελούν φανταστικές κινήσεις του νου του ανθρώπου που γίνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου, όταν αδρανούν πλέον οι αισθήσεις και οι άλλες λειτουργίες του σώματός του. Τα όνειρα δημιουργούνται με τη φαντασία, η οποία αποτελεί, μετά την πτώση του ανθρώπου, φυσική δύναμη της ψυχής. Οι Πατέρες τοποθετούν το φανταστικό μέρος της ψυχής μεταξύ του νου και της αισθήσεως, εκεί όπου δημιουργούνται και αναπτύσσονται οι εμπαθείς εικόνες (τα είδωλα, ψεύτικες εικόνες των παθών), επηρεαζόμενοι και από την ελληνική σκέψη. Ας θυμηθούμε τον αρχαίο φιλόσοφο Επίκουρο τρείς αιώνες πριν το Χριστό, οποίος είπε: «Τα όνειρα δεν έχουν θεία προέλευση, ούτε δύναμη μαντική, αλλά προκαλούνται από σύμπτωση ειδώλων».
Το μυστήριο των ονείρων φαίνεται να είχε απασχολήσει και την ζωή των ανθρώπων στην Παλαιά Διαθήκη. Στη Σοφία Σειράχ αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Κεναί ελπίδες και ψευδείς ασυνέτω ανδρί και ενύπνια άφρονας. Ως δρασσόμενος σκιάς και διώκων ανέμων, ούτως επέχων ενυπνίοις. Τούτο κατά τούτου όρασις ενυπνιών κατέναντι προσώπου ομοίωμα προσώπου…» (Σοφίας Σειράχ λδ΄)˙ δηλ. εκείνος που πιστεύει στα όνειρα ομοιάζει με αυτόν που κυνηγά τη σκιά του και προσπαθεί να την πιάσει. Οι δαίμονες της κενοδοξίας (κατά τον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος), εμφανίζονται στον ύπνο μας σαν προφήτες. Συμπεραίνουν, σαν πανούργοι που είναι, μερικά από τα μέλλοντα να συμβούν και μας τα προαναγγέλλουν. Και όταν αυτά πραγματοποιηθούν, εμείς μένουμε έκθαμβοι και υπερηφανευόμαστε ως τάχα προορατικοί. Σε όσους πιστεύουν στα όνειρα ο δαίμονας αυτός φάνηκε πολλές φορές σαν αληθινός προφήτης. Σε όσους όμως τον περιφρονούν πάντοτε αποδείχθηκε ψεύτης. Διότι, σαν πνευματική ύπαρξη που είναι, βλέπει όσα συμβαίνουν μέσα στην ατμόσφαιρα και μόλις αντιληφθεί ότι κάποιος πεθαίνει, τρέχει αμέσως σε εκείνους που είναι ευκολόπιστοι και τους το προλέγει με τα όνειρα. Τίποτε μελλοντικό δεν γνωρίζουν οι δαίμονες από προγνωστική άποψη. Το μόνο που μπορούν να κάνουν και να προβλέψουν είναι το τι σύμφωνα με την ζωή που κάνει ο άνθρωπος πρόκειται να του συμβεί, αλλά και αυτό όχι πάντοτε με επιτυχία. Ο διάβολος μπορεί να πλανέψει και να διαβάλει πολλούς ανθρώπους, άλλωστε αυτή είναι και η εργασία του.
Ας θυμηθούμε πόσους ασκητές δεν πήγε να πλανέψει στον ύπνο τους όταν αυτός ο μισόκαλος δεν μετασχηματίστηκε σε άγγελο φωτός. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα που μας αναφέρει το Γεροντικό: «Ήταν ένας μοναχός και του φανερωνόταν στον ύπνο του συνεχώς άγγελοι και του προέλεγαν τι μέλλει γενέσθαι τη επαύριω, βλέποντας ο μοναχός ότι όλα αυτά που έβλεπε στο όνειρό του γινόταν πραγματικότητα ενθουσιάστηκε και νόμισε ότι είχε φτάσει σε μεγάλα πνευματικά ύψη. Μια μέρα λοιπόν του εμφανίζεται και πάλι στο όνειρό του άγγελος φωτός και του λέγει να πάει να πέσει στο πηγάδι και εξαιτίας της πνευματικότητάς του θα τον σηκώσουν άγγελοι και δεν θα πάθει τίποτα. Έτσι λοιπόν και έπραξε. Όταν όμως έπεσε στο πηγάδι δεν τον σήκωσαν άγγελοι, διότι στο όνειρό του αυτοί οι άγγελοι φωτός ήταν δαίμονες». Συμπερασματικά λοιπόν αυτός ο μοναχός έχασε και την ζωή του αλλά και την ψυχή του διότι πίστεψε στα όνειρα. Εάν λοιπόν αρχίζουμε να πιστεύουμε στους δαίμονες κοιμώμενοι, ύστερα θα εμπαιζόμαστε από αυτούς και ξύπνιοι. Εκείνος που πιστεύει στα όνειρα είναι εντελώς άσοφος και άπειρος, ενώ αυτός που δεν πιστεύει είναι πραγματικά σοφός και συνετός, κατά τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος.
Ποικίλουν τα παραδείγματα από την Π.Δ. έως και την Κ.Δ. στα οποία ο διάβολος εξαπάτησε τους ανθρώπους. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά την θυσία του Αβραάμ, κατά την οποία στην ιουδαϊκή γραμματεία και σύμφωνα με το βιβλίο των ιωβηλαίων, η θυσία του Ισαάκ δεν υποκινήθηκε από τον Θεό αλλά από «μαστεμά» (τον διάβολο), ο οποίος προσπάθησε να μειώσει τις αρετές του Αβραάμ ενώπιον του Θεού. Φανερώνεται λοιπόν ο διάβολος στο όνειρο του Αβραάμ και του λέγει να θυσιάσει τον μονογενή του υιό. Ο Αβραάμ υπάκουος εκτελεί την εντολή, αλλά ο Θεός παρεμβαίνει και σώζει τον Ισαάκ. Ο διάβολος όμως δεν σταματά εδώ, αλλά εμφανίζεται σε όνειρο της Σάρρας και της λέγει ψευδώς ότι ο Αβραάμ θυσίασε τον υιό τους, με αποτέλεσμα να πεθάνει η Σάρρα, σύμφωνα με την ταργκουμική γραμματεία του Ψευδο-Ιωνάθαν. Υπάρχουν όμως και ποικίλα όνειρα τα οποία προέρχονται από τον Θεό, όμως εδώ χρειάζεται αρκετή προσοχή.
Στην Καινή Διαθήκη υπάρχουν μερικά όνειρα, που προέρχονται από τον Θεό. Αυτά είναι τα όνειρα του δίκαιου Ιωσήφ.
1) Στον δίκαιο Ιωσήφ, όταν ήθελε λαθραία να απολύσει την Παρθένο Μαρία δια την εγκυμοσύνη, ο Άγγελος στο όνειρο του είπε: «Ιωσήφ, μη φοβηθείς να παραλάβεις για σύζυγο την Μαριάμ...».
2) «Άγγελος Κυρίου φαίνεται στο όνειρο του Ιωσήφ λέγοντας: Να σηκωθείς να παραλάβεις το παιδί και την Μητέρα Αυτού και φύγε στην Αίγυπτο».
3) Ο ευαγγελιστής Ματθαίος λέγει περί των Μάγων: «Και συμβουλευόμενοι στο όνειρο να μην ανακάμψουν προς τον Ηρώδη, δια άλλης οδού αναχώρησαν στην χώρα τους» (Ματθ β,12).
4) Ο απόστολος Παύλος, όταν ήταν στην Τρωάδα της Μικράς Ασίας, είδε στον ύπνο του ένα Μακεδόνα, που τον παρακαλούσε να έλθει στην Ευρώπη. «Όραμα την νύκτα είδε ο Παύλος˙ άνδρας Μακεδόνας στάθηκε παρακαλώντας τον λέγοντας: Πέρνα στην Μακεδονία να μας βοηθήσεις» (Πραξ. 16, 9).
5) Την ώρα που ο Πιλάτος βασάνιζε με συνεχείς ανακρίσεις τον Ιησού, η γυναίκα του τού είπε: «Μην πράξεις εσύ τίποτα σ' Αυτόν το δίκαιο, γιατί πολλά έπαθα σήμερα στο όνειρο μου γι' Αυτόν». (Ματθ. 27, 19)
Ποιος λοιπόν έπειτα από αυτά, που αναφέρουν η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη, μπορεί να αμφισβητήσει, ότι έχουμε όνειρα, τα οποία προέρχονται από τον Θεό ή τον διάβολο;
Εκτός όμως αυτών, υπάρχουν και όνειρα που ονομάζονται αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με αυτά, μας φανερώνει ο Θεός διάφορες εικόνες που έχουν χαθεί ή ακόμη και σημεία ανεύρεσης λειψάνων. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά την αποκάλυψη που δέχτηκε η Οσία Πελαγία για την ανεύρεση της θαυματουργού εικόνας της Μεγαλόχαρης της Τήνου. Επίσης υπάρχουν και σήμερα αποκαλυπτικά σημεία ανεύρεσης λειψάνων, όπως την φανέρωση μιας μαυροφορεμένης στον ύπνο μιας γυναίκας αποκαλύπτοντάς της σημείο ταφής των δέκα μαρτύρων στη νήσο Κρήτη. Ακόμη όμως έχουμε και την παρουσία οσίων στο όνειρο γυναίκας σε συγκεκριμένο σημείο μιας μονής, και με τα έργα ανακαίνισης που πραγματοποιήθηκαν στην συγκεκριμένη μονή βρήκαν τα λείψανα εκείνου του οσίου που είχε εμφανιστεί στο όνειρο εκείνης της γυναίκας, στο συγκεκριμένο σημείο που είχε δει τον όσιο στον ύπνο της, ήταν τα ιερά λείψανα του Οσίου Ευμενίου στην Ιερά Μονή Παναγίας του Κουδουμά. Αυτά όμως τα όνειρα είναι ελάχιστα στη ζωή των χριστιανών, και πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο Θεός εάν ακόμη και σε αυτά τα αποκαλυπτικά όνειρα εμείς δεν δώσουμε σημασία, ούτε θα αγανακτήσει ούτε και θα εξοργιστεί μαζί μας. Χρειάζεται επομένως μεγάλη ωριμότητα και διάκριση στα όνειρα και σε αυτά ακόμη που νομίζουμε ότι προέρχονται από τον ίδιο τον Θεό.
Πώς μπορούμε όμως να κάνουμε διάκριση καλού και κακού ονείρου; Είμαστε εμείς σε θέση να διακρίνουμε το καλό από το κακό όνειρό; Ή ακόμη είναι σε θέση οι «γεροντάδες» να μας ερμηνεύσουν τις βουλές του Θεού και να μας πουν αν ένα όνειρο είναι εκ Θεού ή εκ του πονηρού; Πράγματι αυτά είναι κρίσιμα και σπουδαία ερωτήματα στην πνευματική ζωή. Και αυτό διότι ο διάβολος βλέπουμε να πλανά τους ασκητές τις ερήμου, πόσο μάλλον τους μοναχούς και τους πνευματικούς του κόσμου τούτου. Το μόνο που αρμόζει σε αυτές τις περιστάσεις είναι να μη δίνουμε καμία σημασία στα όνειρα και οι πνευματικοί πρέπει αυτό να το ξεκαθαρίσουν στους εξομολογουμένους τους. Ακόμη και αν ένα όνειρο είναι αποκαλυπτικό και προέρχεται από τον Θεό και δεν υπακούσουμε, δεν πρόκειται να εξοργιστεί ο Θεός ούτε να αμαρτήσουμε εμείς που δεν υπακούσαμε, διότι γνωρίζει ο Κύριος ότι αυτό το κάνουμε από φόβο της πανουργίας των δαιμόνων.
Υπάρχουν όμως και όνειρα-οράματα, τα οποία αν και είναι λίγα είναι αποκαλυπτικά της παρουσίας του Θεού. Μας προλέγουν τη μέλλουσα κρίση και την κόλαση. Ξυπνάμε έντρομοι. Σε αυτά πρέπει να δίνουμε σημασία διότι μας ανάγουν στην μετάνοια. Πέρα όμως αυτών η φιλοκαλία προσπαθεί να κάνει μια διάκριση των ονείρων. Έτσι χωρίζει αυτά που είναι από το Θεό και αυτά που προέρχονται από τον διάβολο. Αυτά που είναι εκ Θεού είναι ελάχιστα στη ζωή του ανθρώπου. Και τα αναγνωρίζουμε από την χαρμολύπη και από τα δάκρυα που μας φέρνουν όταν ξυπνήσουμε. Ενώ αυτά που είναι εκ του σατανά είναι πολυάριθμα καθώς δεν μας φέρνουν καμία συγκίνηση, κανένα δάκρυ και μας κάνουν να απορούμε και να προσπαθούμε να τα ερμηνεύσουμε. Με αυτά ο σατανάς έχει σκοπό να μας παραπλανήσει, να μας εξάψει τη φαντασία, να μας καλλιεργήσει μίση και έχθρες, να μας ρεζιλέψει, να μας κλονίσει την πίστη, να μας κάνει να περνούμε δυστυχισμένοι τις μέρες μας, να μας βυθίζει σε αμφιβολίες, να μας δημιουργεί ψευδαισθήσεις, να μας υποβάλλει να πιστεύουμε ότι επικοινωνούμε με τον Χριστό την Παναγία και πολλά άλλα. Με μόνο σκοπό να μας εξαπατά για να χάσουμε την αθάνατη ψυχή μας.
Συμπερασματικά, η Εκκλησία μας προτρέπει να μη δίνουμε καμία σημασία στα όνειρα, αν θέλουμε να είμαστε ασφαλείς. Αν δεν θέλουμε, τότε είμαστε έρμαιο της τύχης μας, και η ζημιά θα είναι ανεπανόρθωτη στην ψυχή μας.
Δεισιδαιμονίες και πλάνες: Ποιες είναι, ώστε να τις αποφεύγουμε;
«Εγώ είμαι πολύ θρήσκος άνθρωπος. Να φανταστείτε ότι ποτέ δεν αρχίζω κάποια εργασία ημέρα Τρίτη». Η άγνοια και η σύγχυση είναι προφανής. Προσπαθήσαμε να μαζέψουμε υλικό για διάφορες δεισιδαιμονίες και προλήψεις που ταλαιπωρούν τον άνθρωπο, αλλά διαπιστώσαμε ότι είναι τόσες πολλές που είναι αδύνατον να αναφερθούν όλες εδώ. Οι κάθε είδους προλήψεις και δεισιδαιμονίες, τα όποια είδωλα, είναι εντελώς ασυμβίβαστα και αντίθετα με την χριστιανική πίστη και συνάμα προσβάλουν την ελευθερία του ανθρώπου. Η βαθύτερη αιτία των προλήψεων είναι η έλλειψη πίστης και εμπιστοσύνης στον αληθινό Θεό. Κι εδώ συμβαίνει το παράδοξο: Ο άνθρωπος την πίστη στον Θεό την θεωρεί «οπισθοδρόμηση» Την εμπιστοσύνη στην πάνσοφη πρόνοια Του την περιφρονεί. Και από την άλλη υποδουλώνεται σε πράγματα άλογα και γελοία, σε πέταλα και κρεμμύδια, σε κατακάθια του καφέ και σε τραπουλόχαρτα!!!
Είναι ποτέ δυνατόν, τα κατακάθια του καφέ στο φλιτζάνι να απεικονίσουν το μέλλον;
Είναι ποτέ δυνατόν, οι κινήσεις των άστρων να προσδιορίζουν την ζωή μας;
Είναι ποτέ δυνατόν, η ημέρα γεννήσεως κάθε ανθρώπου να τον κατατάσσει σε ζώδιο-αστερισμό, και να ισχύουν για εκατομμύρια ανθρώπους του ίδιου ζωδίου οι ίδιες οδηγίες που δίνουν οι «ειδικοί αστρολόγοι» στα ωροσκόπια;
Είναι ποτέ δυνατόν, κάθε τραπουλόχαρτο να παίρνει αυθαίρετα νόημα και να ορίζει την ζω μας;
Με ποια λογική ο αριθμός 13 ή η μέρα Τρίτη, φέρνει κακό;
Με ποια λογική το πέταλο φέρνει γούρι; Και που την βρήκε το πέταλο την ιδιότητα να απομακρύνει τα κακά; Τα χαϊμαλιά, οι χάντρες, τα μάτια έχουν μεγαλύτερη δύναμη από τον Σταυρό;
Είναι δυνατόν για κάθε κακό ή αναποδιά που μας συμβαίνει να φταίνε πάντα κάποιοι άλλοι; Δεν πήγε καλά ο αρραβώνας; Του έκαναν μάγια. Δεν πήγαν καλά οι δουλειές; Τον γλωσσόφαγαν. Έχει πονοκέφαλο; Τον μάτιασαν. Αλλά ας πούμε ότι πράγματι έχουμε απανωτές αναποδιές, που θα τρέξουμε;… στις «ξεματιάστρες»; ή στον Ιερέα και στα μυστήρια της Εκκλησίας μας;
Η ποικιλία όμως των προλήψεων είναι ανεξάντλητη.
ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΓΑΜΟΥ
Με ποια λογική δυο αδέρφια δεν μπορούν να παντρευτούν μέσα στον ίδιο χρόνο; Ή αδέρφια γεννημένα κατά τον ίδιο μήνα άλλου έτους, δεν «κάνει» να παρευρεθεί ο ένας στον γάμο του άλλου;
Με ποια λογική δεν «κάνει» να παντρευτούμε μήνα Μάιο ή σε δίσεκτο έτος;
Με ποια λογική αυτοί που θα παραλάβουν τον κουμπάρο πρέπει να γυρίσουν από άλλο δρόμο για να μην «χαλάσει» ο γάμος;
Με ποια λογική δεν κάνει το νιόπαντρο ζευγάρι να φυτέψει δέντρα κατά τον πρώτο χρόνο του γάμου τους;
Γιατί η νύφη δεν πρέπει να σκουπίσει το σπίτι της την πρώτη εβδομάδα μετά τον γάμο της.
Γιατί λέμε ότι «χαλάει» το προξενιό αν μπούμε από μια είσοδο και βγούμε από μια άλλη;
ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΤΕΚΝΟΓΟΝΙΑΣ
Αλλά και για την τεκνογονία πόσες προλήψεις υπάρχουν…Π.χ. αν ακούσει η μητέρα να λαλεί κουκουβάγια, θα γεννήσει κορίτσι, αν ακούσει μπούφο, θα γεννήσει αγόρι. Την όγδοη ημέρα αντί να έρθει ο Ιερέας και να δίνεται το όνομα του παιδιού, πολλές μητέρες φτιάχνουν γλυκά για να γλυκάνουν τις «μοίρες», να’ χει το παιδί καλή μοίρα.
Και πολλοί τέλος αντί να εφοδιάζουν τα παιδιά τους με το πανίσχυρο όπλο του σταυρού, τα εμπιστεύονται στις πράσινες, μπλε και κόκκινες χάντρες και στα ειδωλολατρικά φυλακτά.
ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΚΛΗΡΙΚΟΥΣ, ΑΜΦΙΑ ΚΑΙ ΙΕΡΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ
Η παρουσία ενός κληρικού ειδικά το πρωί είναι για αρκετούς κακός οιωνός!
Πολλοί είναι αυτοί που απαγορεύουν στον ιερέα να επισκεφτεί έναν ασθενή στο σπίτι ή στο νοσοκομείο λόγω της πρόληψης που επικρατεί ότι η παρουσία του κληρικού θα προκαλέσει τον θάνατο του! Αυτά όμως αποτελούν πλάνη και ασέβεια του ανθρώπου προς τον Θεό και τον λειτουργό του.
Δεν είναι επίσης λίγες οι φορές που οι χριστιανοί ζητούν παράλογα πράγματα από τους ιερείς π.χ. την ζώνη, την άγια ζέση, το άγιο μύρο και πολλά άλλα. Το χειρότερο είναι ότι ζητούν όλα αυτά γιατί έτσι τους συμβούλεψε κάποιος μάγος.
ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΤΡΟΦΩΝ
Και έπεται συνέχεια…το αλάτι μην χυθεί κάτω, ούτε καφές ή λάδι…το κρασί δεν πειράζει, προς Θεού μην σπάσει καθρέπτης και αν υπάρχει τζάκι και τρίζουν τα ξύλα…αλλοίμονο! Βουίζει το δεξί αυτί; είναι για καλό, αν βουίζει το αριστερό είναι για κακό…τρεμοπαίζει το μάτι; φαγωμάρα στην μύτη ή στο χέρι; Ο λόξιγκας;… Μην ξεχάσουμε να αναφέρουμε την μαύρη γάτα.
Πραγματικά δεν έχουν τέλος οι προλήψεις. Οι περισσότερες ίσως προλήψεις συνδέονται με το τέλος της επίγειας ζωής του ανθρώπου. Ο άνθρωπος κάποια μέρα, είτε σε βαθύ γήρας είτε σε νεότερη ηλικία θα έλθει αντιμέτωπος «με την φοβεράν ώραν του θανάτου». Κανείς όμως δεν γνωρίζει ποια θα είναι αυτή η ώρα, παρά μόνον ο Θεός, ο Κύριος της ζωής και του θανάτου. Το μόνο που μας προτρέπει είναι να είμαστε άγρυπνοι και έτοιμοι: «Γρηγορείτε!». Την φιλάνθρωπη αυτή προτροπή οι άνθρωποι λησμονούν ή αγνοούν και προσπαθούν να κρυφτούν πίσω από μύριες προλήψεις. π.χ. Ο ασθενής ξεψύχησε. Σε πολλά χωριά τρέχουν να χύσουν όλα τα νερά από δοχεία και άλλα σκεύη γιατί το νερό αυτό θεωρείται πεθαμένο. Μόλις βγαίνει ο νεκρός από την πόρτα σπάνε ένα πιάτο, ένα σκεύος για να μείνει εκεί το κακό. Άλλοι πάλι τοποθετούν στον τάφο διάφορα τρόφιμα για να φάει ο νεκρός. Πολλοί είναι αυτοί που γυρίζουν από άλλο δρόμο για να μην δευτερώσει το κακό. Άλλοι πάλι δεν τρώνε κρέας για σαράντα μέρες. Το χειρότερο όμως από όλα είναι ότι οι πενθούντες δεν εκκλησιάζονται γιατί απαγορεύεται! Έτσι υπάρχουν άνθρωποι που για χρόνια ολόκληρα δεν εκκλησιάζονται δεν συμμετέχουν στα μυστήρια και αποκόπτονται από την Εκκλησία. Στερούν τον εαυτό τους από την παρηγοριά και την ελπίδα που δίνει η εκκλησία, απομονώνονται, φθείρουν την υγεία τους και παραδίδονται σε σκέψεις απελπισίας. Ζουν όπως οι άθεοι «οι μη έχοντες ελπίδα» και η ζωή τους μεταβάλλεται σε τραγωδία…
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Σεβασμιώτατε,
Ο άνθρωπος προικίστηκε από τον Θεό με λογική και ελευθερία. Και η αλήθεια είναι ότι σε απόλυτο βαθμό μόνο μέσα στην Εκκλησία βιώνει τα αγαθά αυτά ως δημιούργημα της Αγίας Τριάδας. Αν και πέρασαν 2000 χρόνια από τη στιγμή που γεννήθηκε ο Χριστός, ο Ήλιος της δικαιοσύνης, πολλοί άνθρωποι αγνοούμε το Φως το Αληθινό και ζούμε στο σκοτάδι της ανελευθερίας. Την ελευθερία τη χάρισε ο Θεός στους ανθρώπους και ο ίδιος την σεβάστηκε. Ο άνθρωπος όμως παραμένει δέσμιος των ονείρων του, των προλήψεών του και των δεισιδαιμονιών του. Γι’ αυτό και κάθε χριστιανός που θέλει να πιστεύει στο Χριστό πρέπει να γίνει ένας Μωυσής. Για να συντρίψει όπως εκείνος οποιαδήποτε είδωλα-προλήψεις-δεισιδαιμονίες τα οποία είναι εντελώς ασυμβίβαστα με την χριστιανική πίστη και προσβάλλουν την ανθρώπινη ελευθερία. Όποιος πιστεύει σε αυτά και σε κάθε είδους αγύρτες και χαρισματούχους δεν μπορεί να πάρει υπεύθυνες αποφάσεις ούτε για τη ζωή του, ούτε για το μέλλον του επειδή δεν είναι ελεύθερος .Αντίθετα η πίστη στο Θεό ελευθερώνει το μυαλό του ανθρώπου και του δίνει τη δυνατότητα για μια ελεύθερη και δημιουργική ζωή. Με τα όνειρα δε μπορούμε να ζήσουμε δημιουργικά, θυμηθείτε το λόγο του Γάλλου ποιητή Βαλερί: «ο καλύτερος τρόπος για να κάνεις τα όνειρά σου να βγουν αληθινά είναι να ξυπνήσεις».
Κάποτε ρώτησαν τον όσιο Πορφύριο (που εορτάζει μεθαύριο): «Γέροντα, πιστεύω πολύ στα όνειρα και όταν το βράδυ δω ένα όνειρο που νομίζω πως είναι κακό προμήνυμα, ολόκληρη την επόμενη μέρα είμαι αναστατωμένος, διότι φοβούμαι ότι θα μου συμβεί κάτι κακό. Όπως για παράδειγμα χθες που είδα στον ύπνο μου ψάρια». Και ο γέροντας απάντησε: «Μην πιστεύεις, παιδί μου, ποτέ στα όνειρα. Τώρα που θα φύγεις από εδώ, πήγαινε στην ψαραγορά, αγόρασε ψάρια και τηγάνισέ τα να τα φας. Αυτό να κάνεις πάντα με τα όνειρά σου».
Μην ξεχνάτε το λόγο του Ευαγγελιστού Ιωάννου που μένει πάντα επίκαιρος: «Τεκνία, φυλάξατε εαυτούς από των ειδώλων» (ονείρων-δεισιδαιμονιών-προλήψεων).
Σας ευχαριστώ.
Πηγές-Βιβλιογραφία
- Ευεργετινός
- Φιλοκαλία
- Γεροντικόν
- www.apostoliki-diakonia.gr
- Παλαιά και Καινή Διαθήκη
- Ευαγγέλου Καρακοβούνη, Τα όνειρα. Εκδ. Αποστολική Διακονία
- Sigmund Freud, Η ερμηνεία των ονείρων.
- «Δεισιδαιμονίες και προλήψεις», Εκδ. Ιερά Μονή Σαγματά.
-Γ. Χατζησωτηρίου, «Ιστορίες από τα χωριά των Μεσογείων».
- Ιωάννου Φουντούλη, «Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας».